انواع سرم

انواع محلول های تزریقی در ایران

در حال حاضر محلول های تزریقی موجود در مراکز درمانی ایران شامل موارد زیر هستند:

• محلول های نمكی: حاوي آب و الكتروليت مثل نرمال سالين، رينگر، رينگر لاكتات.

• محلول های قندی: حاوی آب و گلوکوز با غلظت های مختلف دکستروز

• محلول های قندی نمکی: حاوی آب، گلوکوز و الکترولیت مثل D/S، یک سوم و دو سوم

• محلول های جایگزین پلاسما: مثل هماكسل و ژل فيوژن.

• محلول های قلیایی: حاوی بیکربنات یا لاکتات سدیم

• محلول های تغذیه ای پارنترال: حاوي مواد قندي، چربي، اسيدهاي آمينه مي باشد كه به عنوان تغذيه پارنترال كاربرد دارند مثل آمينواسيد، اينتراليپيد.

• محلول های تزریقی هيپرتونيك: داراي درصد بالاي قند با يا بدون الكل، اوره  و … مثل مانيتول.

در شرایط مختلف از محلول های مختلفی نیز استفاده می شود. در ادامه با کاربرد انواع آن ها آشنا خواهیم شد.

سرم های قندی

سرم قندی 5%

در این سرم به ازای هر 100 سی سی 5 گرم گلوکوز وجود دارد.

موارد مصرف سرم قندی 5%:

• در درمان دهیدراتاسیون هایپرتونیک

• به منظور ایجاد دیورز خفیف در درمان مسمومیت ها

• در الكليسم مزمن، چون به علت دريافت ناكافي غذا موجب گرسنگي بيماران الكلي مي شود.

• در حین جراحی برای جلوگیری از هیپوگلیسمی بیمار

• در احیای قلب و ریه در انفارکتوس میوکارد

• به همراه داروهایی مانند دوپامین و بیکربنات سدیم

سرم قندی 10%

این محلول به ازای هر 100 سی سی حاوی 1 گرم گلوکوز است.

موارد مصرف:

• برای درمان هیپوگلیسمی

• در مسمومیت ها به منظور تشدید دیورز کلیوی

• در بیمارانی که تب شدید دارند برای تامین انرژی مصرف شده

• در بیمارانی که ادم ریوی دارند

• در بیمارانی که نارسایی کلیوی دارند

سرم های قندی 20% و بالاتر

موارد مصرف:

• برای تشخیص کمای هیپوگلیسمی و هایپرگلیسمی

• در درمان شوک عفونی و نارسایی پرفیوژن بافتی

• تزریق دکستروز 50% در درمان عروق واریکوسل، واریس مری و پیلوریت چسبنده مورد استفاده قرار می گیرد.

• تزریق دکستروز 50% به مدت 5 دقیقه، می تواند کرامپ عضلانی ایجاد شده در بیماران همودیالیزی و اورمیک را درمان کند.

موارد منع مصرف سرم های قندی:

• تزریق به تنهایی این سرم ها در اختلالات آب و الکترولیت

• آنوری

• هموراژی داخل جمجه و خونریزی اسپاینال

• سندروم اختلال جذب گلوکز و گالاکتوز

عوارض جانبی سرم های قندی:

• سیستم عصبی مرکزی: سندرم هیپراکولار

• دستگاه قلبی عروقی: فلبیت و ترومبوز

• عوارض متابولیک: تب، افزایش حجم مایع، هیپرناترمی، هیپوکالمی، اسیدوز یا آلکالوز متابولیک

سرم های قندی هایپرتونیک به هیچ وجه نباید سریع انفوزیون شوند چون موجب افزایش قند خون و شیفت مایعات می شوند. نکته ای که حین تزریق این سرم ها باید بدان توجه کرد این است که، نگذاریم سرم نشت کند چون باعث سفتی و نکروز محل تزریق می شود. این سرم ها باید در جای خشک و خنک نگهداری شوند.

سرم نرمال سالین

این سرم جز گروه الکترولیت ها دسته بندی می شود. برای استفاده از آن باید به سن، وزن، میزان مایعات و تعادل اسید و باز بیمار توجه کرد.

موارد مصرف:

• در استفراغ های حاصل از انسداد پیلور و اختلال در سایر قسمت های دستگاه گوارش

• در نارسایی فوق کلیه، چون به علت کاهش ترشح آلدسترون مقدار زیادی سدیم از دست می رود.

• در جایگزینی مایعات خارج سلولی

• جهت شستشوی ماشین دیالیز

• در درمان دهیدراتاسیون ناشی از اسیدوز دیابتی

• در آلکالوز متابولیک به همراه NACL

• در شیمی درمانی باید 50 تا 100 سی سی محلول نرمال سالین قبل و بعد از انفوزیون داروی شیمی درمانی تزریق شود.

 موارد منع مصرف:

• در نارسایی قلبی، کبدی و کلیوی

• در هیپرناترمی

• در ادم ژنرالیزه

• در سوتغذیه پیشرفته که بیماران دچار ادم می شوند

عوارض جانبی:

• هایپوکالمی

•  ادم

• تب

• عفونت محل تزریق

• فلبیت

• ترومبوز وریدی

قبل از تزریق نرمال سالین باید فشار خون بیماران را کنترل کرد در صورتی که تزریق نرمال سالین موجب افزایش فشار خون یا ادم ریوی شود باید آن را قطع کرد.

از نرمال سالین تزریقی برای شستشو می توان استفاده کرد اما به هیچ وجه از نرمال سالین شستشو برای تزریق نمی توان استفاده کرد.

سرم رینگر

رینگر در واقع نرمال سالینی است که مقداری پتاسیم و کلسیم به آن اضافه شده است. محلولی ایزوتونیک است و اسمولاریته آن در حدود 310 میلی اسمول در لیتر می باشد.

موارد مصرف:

• در تغذیه پارنترال کوتاه مدت

• در درمان دهیدراتاسیون ناشی از اسیدوز دیابتی

• در شوک هایپوولومیک

• به همراه سایر محلول ها در سرم تراپی به منظور جلوگیری از هایپوکالمی

• در جایگزینی الکترولیت های از دست رفته

• در جایگزینی مایعات از دست رفته حین عمل جراحی

موارد منع مصرف:

در افرادی که نارسایی کلیه دارند نباید از این سرم استفاده کرد.

عوارض جانبی:

• افزایش حجم خون

• ترومبوز وریدی

• ادم ریوی

• تب

• اختلال الکترولیتی

• عفونت محل تزریق و فلبیت

قبل از تزریق این سرم باید آن را از نظر کدر بودن، تاریخ انقضا و هرگونه ذرات معلق موجود در آن چک کرد.

سرم رینگرلاکتات

رينگر لاكتات يک محلول يوني است كه حجم خون را افزايش داده  و تعادل آب و الكتروليت را برقرار مي سازد.

موارد مصرف:

• جایگزینی مایعات و الکترولیت های از دست رفته

• برقراری تعادل مایعات و الکترولیت قبل و پس از جراحی

موارد منع مصرف:

• ادم

• آلکالوز متابولیک

• اسیدوز ناشی از اسیدوز لاکتیک

• نارسایی قلب

• آلکالوز تنفسی

• افزایش پتاسیم و کلسیم خون

• اختلال شدید کلیوی

• احتباس سدیم

عوارض جانبی:

• افزایش حجم خون

• عفونت محل تزریق

• تب

سرم مانیتول

این سرم از ترکیب قند مانوز با الکل اشباع گردیده درست شده است و فاقد ارزش غذایی می باشد به همین جهت پس از انفوزیون 90 درصد آن بدون تغییر از دستگاه ادراری دفع شده و 10 درصد بقیه وارد سلول شده و متابولیزه می گردد.

موارد مصرف:

• کاهش فشار داخل جمجه

• کاهش فشار داخل چشم

• تشدید دیورز بیمار

• در مسمومیت ها

موارد منع مصرف:

• در هماتوم داخل جمجه

• در بیمارانی که نارسایی قلبی و کلیوی دارند

• در شوک هایپوولومیک

• در بیمارانی که دچار اختلال در تعادل آب و الکترولیت هستند.

• تزریق مانیتول در بیماران هایپرکالمی و هایپوناترمی باید با دقت انجام شود.

• ممصرف همزمان مانیتول با دیگوکسین ممکن است باعث تشدید علائم مسمومیت با دیگوکسین شود.

• مصرف مانیتول در احتقان ریوی ممنوع است.

عوارض جانبی:

• سر درد

• سرگیجه

• کهیر

• تهوع و استفراغ

• تاری دید

• افزایش دفع ادرار

• افزایش موقتی فشارخون

• تاکیکاردی

• تب

• خشکی غیر عادی دهان

سرم مانیتول باید در درجه حرارت 20 تا 30 درجه سانتی گراد نگهداری شود در دمای پایین تر از این مقدار، بلور تشکیل می شود. بنابراین قبل از تزریق باید سرم را از لحاظ دارا بودن بلور بررسی کنیم

سرم رینگر

رینگر در واقع نرمال سالینی است که مقداری پتاسیم و کلسیم به آن اضافه شده است. محلولی ایزوتونیک است و اسمولاریته آن در حدود 310 میلی اسمول در لیتر می باشد.

موارد مصرف:

• در تغذیه پارنترال کوتاه مدت

• در درمان دهیدراتاسیون ناشی از اسیدوز دیابتی

• در شوک هایپوولومیک

• به همراه سایر محلول ها در سرم تراپی به منظور جلوگیری از هایپوکالمی

• در جایگزینی الکترولیت های از دست رفته

• در جایگزینی مایعات از دست رفته حین عمل جراحی

موارد منع مصرف:

در افرادی که نارسایی کلیه دارند نباید از این سرم استفاده کرد.

عوارض جانبی:

• افزایش حجم خون

• ترومبوز وریدی

• ادم ریوی

• تب

• اختلال الکترولیتی

• عفونت محل تزریق و فلبیت

قبل از تزریق این سرم باید آن را از نظر کدر بودن، تاریخ انقضا و هرگونه ذرات معلق موجود در آن چک کرد.

سرم رینگرلاکتات

رينگر لاكتات يک محلول يوني است كه حجم خون را افزايش داده  و تعادل آب و الكتروليت را برقرار مي سازد.

موارد مصرف:

• جایگزینی مایعات و الکترولیت های از دست رفته

• برقراری تعادل مایعات و الکترولیت قبل و پس از جراحی

موارد منع مصرف:

• ادم

• آلکالوز متابولیک

• اسیدوز ناشی از اسیدوز لاکتیک

• نارسایی قلب

• آلکالوز تنفسی

• افزایش پتاسیم و کلسیم خون

• اختلال شدید کلیوی

• احتباس سدیم

عوارض جانبی:

• افزایش حجم خون

• عفونت محل تزریق

• تب

سرم مانیتول

این سرم از ترکیب قند مانوز با الکل اشباع گردیده درست شده است و فاقد ارزش غذایی می باشد به همین جهت پس از انفوزیون 90 درصد آن بدون تغییر از دستگاه ادراری دفع شده و 10 درصد بقیه وارد سلول شده و متابولیزه می گردد.

موارد مصرف:

• کاهش فشار داخل جمجه

• کاهش فشار داخل چشم

• تشدید دیورز بیمار

• در مسمومیت ها

موارد منع مصرف:

• در هماتوم داخل جمجه

• در بیمارانی که نارسایی قلبی و کلیوی دارند

• در شوک هایپوولومیک

• در بیمارانی که دچار اختلال در تعادل آب و الکترولیت هستند.

• تزریق مانیتول در بیماران هایپرکالمی و هایپوناترمی باید با دقت انجام شود.

• ممصرف همزمان مانیتول با دیگوکسین ممکن است باعث تشدید علائم مسمومیت با دیگوکسین شود.

• مصرف مانیتول در احتقان ریوی ممنوع است.

عوارض جانبی:

• سر درد

• سرگیجه

• کهیر

• تهوع و استفراغ

• تاری دید

• افزایش دفع ادرار

• افزایش موقتی فشارخون

• تاکیکاردی

• تب

• خشکی غیر عادی دهان

سرم مانیتول باید در درجه حرارت 20 تا 30 درجه سانتی گراد نگهداری شود در دمای پایین تر از این مقدار، بلور تشکیل می شود. بنابراین قبل از تزریق باید سرم را از لحاظ دارا بودن بلور بررسی کنیم